Bursa’nın kısa tarihi

Bey Sarayı

Marmara Bölgesi’nde, ihtişamlı Uludağ’ın eteklerinde kurulu olan bu güzel şehrin adı, Antikçağlardaki “Prusa” adından geliyor. Şehrin genellikle Bithinya krallarından Prusias tarafından kurulduğu kabul edilir. Antik dönemdeki Prusa adlı diğer şehirlerden ayırt edilmesi için “Olimpos Prusası” adıyla anılmıştır.

Şehrin kuruluş tarihi tam olarak bilinmiyor olsa da, bazı kaynaklarda milâttan önce 2. yüzyılın sonlarında Prusias’a iltica eden Kartacalı Annibal’ın teşebbüsü ile kurulduğu kaydedilmektedir. Şehir, daha sonra Roma İmparatorluğu’nun hakimiyetine girer. Bundan sonra da, karmaşık bir dönem başlar.

Anadolu fatihi Süleyman Şah, 1080’de İznik’i alarak kendisine merkez yaptıktan hemen sonra Bursa’yı fethetti. İznik, 1097’de yeniden Bizans hakimiyetine girdi. 1113’te tekrar Türk kuvvetleri tarafından zaptedildi ama kısa bir süre sonra tekrar Bizans’ın eline geçti.

Şehir, 1308’de Osman Bey tarafından kuşatma altına alındı. Kuşatma başarıya ulaşmadı ama 10 yıl süren abluka sonucunda halk, aç ve perişan vaziyete düşünce, şehir, 6 Nisan 1326’da Osmanlılara teslim edildi. Bursa, Orhan Gazi tarafından Osmanlı Beyliği’nin merkezi yapıldı. Şehirde en büyük gelişme, 1. Bayezid zamanında gerçekleşti. Ancak Timur’un Anadolu’ya girip 1402’de Osmanlılar’ı mağlûp etmesi, Bursa’nın gelişmesine darbe indirdi. Timur’un askerleri, Bursa’ya girerek her tarafı yağmalayıp şehri ateşe verdiler. Yangın sırasında ilk Osmanlı padişahlarına ait resmî vesikalar ve birçok telif eser yok oldu. Timur’un istilâsı ve sonraki fetret devrinde Osmanlı başkenti, Bursa’dan Edirne’ye taşındı…

Bursa’da tahta çıkmış olan 2. Murad döneminde şehir, süratle büyümeye ve toparlanmaya başladı.

Fâtih Sultan Mehmed İstanbul’u merkez yapmadan önce Bursa, İstanbul’un bir rakibi olarak gelişme göstermişti. Fakat daha sonra ahalinin çoğunun yeni pâyitaht İstanbul’a gönderilmesi, bu rekabeti ortadan kaldırdı. Ancak Bursa, yine de Fâtih Sultan Mehmed’in hükümdarlığı dönemindeki büyük iktisadî gelişmelerden faydalanmıştır.

Bursa, Fâtih’in vefatı ile başlayan saltanat mücadelesinde Şehzade Cem’in taraftarlarının merkezi oldu. Hatta Cem, burada kendisini sultan ilân etti, para bastırdı ve 18 gün saltanat sürdü. Onun amacı, Bursa’yı merkez yaparak Anadolu’ya hâkim olmaktı.

Şehir 1595’ten itibaren Celâlî gruplarının hücumlarına uğradı. 1608’de Celâlî Kalenderoğlu, burayı yağmalamak üzere geldi. Ayrıca 4. Mehmed zamanında isyan eden Abaza Mehmed Paşa’nın da tehdidine mâruz kaldı. Ancak bu geçici tehlike ve badirelere rağmen Bursa, Osmanlılar’ın üç büyük merkezinden biri olmaya devam etti.

Bursa Sarayı, 17. yüzyıla kadar zaman zaman buraya gelen padişahlar tarafından kullanıldı. Şehir 18 ve 19. yüzyıl boyunca nisbeten sakin bir dönem geçirdi. Ancak 8 Temmuz 1920’de Yunan işgaline uğradı, 10-11 Eylül 1922’de geri alındı. Cumhuriyet döneminde, aynı adla kurulan şehrin merkezi oldu.